روزنه: با وجود پژوهشهای بسیار که به ویژه در قرن کنونی درباره پیدایش شطرنج و ابداع آن به عمل آمده است، تا کنون هیچ یک از پژوهشگران، چه خارجی و چه ایرانی، به نتیجه قطعی و روشنی دست نیافته اند. اما بررسی سابقه تاریخی شطرنج بر اساس مدارک مستند، گواه آن است که ایرانیان، قبل از دوران ساسانیان یعنی نزدیک به دو هزار سال قبل با شطرنج آشنا بوده‌‌اند.
پیرامون بازی شترنگ(شطرنج) و زمان و جایگاه پیدایش آن نگره های فراوانیست. برخی پیشینه ی آن را به (۳-۴ پ.ز) پیش میبرند و گمان میبرند که بازی هایی همسان شترنگ در هندوستان و چین و مصر وجود داشته. پژوهشگر انگلیسی به نام بِلَند(bland) در نسک(کتاب) خود “در باب شطرنج ایرانی” که در سال ۱۸۵۱در لندن به چاپ رسید کوشیده که نشان دهد شطرنج از ایران به هند رفته و دگر بار به ریختی کاملتر به ایران و سرزمین خود بازگشته.
با توجه به عواملی مانند قدمت تاریخی، بررسی اصطلاح های علم شطرنج بر پایه اصول دانش زبان شناسی و هماهنگی شطرنج با فرهنگ اجتماعی ایرانیان، می توان پذیرفت که این هنر چنان که امروز متداول و مطلوب جهانیان می باشد، فن تکامل یافته ای است با سابقه دو هزار ساله که بدون تردید از ایران سر بر آورده است.
پس از رنسانس و در اواخر قرن پانزدهم میلادی، شطرنج در قاره اروپا متحول گردید و تغییرات مهمی در حرکات مهره‌ها به ویژه حرکت وزیر، فیل و طرز قلعه رفتن و گرفتن پیاده در حین عبور و… داده شد. به عبارت دیگر، شطرنج نوین که امروزه در سراسر دنیا از جمله کشور ما رایج است، پدید آمد.
در مطلب زیر نقاشیهای قدیمی از نقاشان معروف و به نام درباره بازی شطرنج در اقصی نقاط جهان را می بینیم:
شطرنج در نقاشیهای مطرح تاریخ +عکس شطرنج,بازی شطرنج,نقاشی
The Chess Players by Samuel Melton Fisher
Queen Nefertary playing Senet a game similar to chess
Interno. Luigi Chessa
Playing chess. 1550. Sofonisba Guisassola
Albertus Pinktor. 1480
Lucas van Leyden. The chess match. 1508
Lucas van Leyden. The game of chess. 1508
Franciscus Leonardus Johannes Moormans. A game of chess in a luxurious interior
Edwin Lords Weeks. A game of chess in cairo street. 1879
Henricus Reyntjes. Game of chess
George Goodwin Kilburne. The play of chess. 1888
Emilio C. L. Taffani. A quiet night
Jean Leon Gerome. Almehs playing chess in a cafe
Allan Douglass Mainds. A lesson of chess
Liberale da Verona. The chess players. 1475
Stanislaw Chlebowski. Chess players
Arturo Ricci. The game of chess
Sin titulo
Honore Daumier. The chess player. 1863
Jose Garcia y Ramos. the chess game
Paris Bordone. Partita a scacchi. 1555
Henry Pierre Picou”s. Jeu d”echecs indien
